|
|
Muzeum Żydowskie (Judiska Museet)
http://www.judiska-museet.a.se/grund/grund.htm
4 pazdziernika 2010 – 13 marca 2011
We współpracy z Centrum Czeskim (Tjeckiska centret) i Instytutem Polskim (Polska institutet)
Obszary wieloetniczne są charakterystyczne dla Europy, czego przykładem może być leżąca na granicy Polski, Rosji, Węgier i Ukrainy Galicja. Ziemie te były przez lata zamieszkiwane przez różne narodowości, między innymi przez Ukraińców, Polaków, Rosjan, Żydów, Niemców, Rusinów i Ormian. Galicja jest jedną z tych części Europy, które mają charakter pogranicza, obejmujący swoim zasięgiem różne krainy geograficzne i stanowiący miejsce spotkań wielu grup etnicznych i wyznaniowych.
Punktem wyjścia dla prezentowanej w Muzeum Żydowskim wystawy jest właśnie Galicja, dziś leżąca na terenie Polski i Ukrainy. Na jej charakter silny wpływ miała mieszkająca tu licznie społeczność żydowska. Był to świat żydowskich bibliotek, klubów, szkół, kawiarni i synagog, które całkowicie pochłonęła Zagłada.
Właśnie w tym wieloetnicznym świecie urodził się w roku 1892 Bruno Schulz. Był wielkim pisarzem i artystą, dla którego inspiracją byli mieszkańcy rodzinnego Drohobycza, gdzie ludność żydowska w połowie XIX wieku stanowiła blisko 60 % populacji.
Franz Kafka urodził się w roku 1883 w Pradze – w mieście, którego charakter - podobnie jak galicyjskiego Drohobycza - już od XIII wieku kształtowała ludność żydowska. Kafka był jednym z największych pisarzy XX wieku. Dla pełnego pisarskich ambicji młodego Schulza był inspiracją. Pisarze ci mają ze sobą wiele wspólnego, wiele ich jednak dzieli. Skąd czerpali natchnienie, co ich napędzało?
Obaj pochodzili z dobrze zasymilowanych rodzin żydowskich i pisali w językach ojczystych – po niemiecku i polsku. Obracali się w intelektualnych kręgach i czuli silnie związani ze swoim środowiskiem. Byli prawdziwymi Europejczykami, którzy potrafili się odnaleźć na terenie całego pogranicza. Ich żydowskie pochodzenie było jednak powodem ich marginalizacji – obaj dorastali w czasach narastającego antysemityzmu.
Wystawa Franz Kafka i Bruno Schulz – mistrzowie pogranicza ukazuje tworzącą się nową europejską tożsamość na pograniczu starego i nowego. Pytania o Europę i tożsamość są dziś nadal aktualne, a Kafka i Schulz zdają się mieć na ten temat coś do powiedzenia.
Wystawa stawia również pytanie o dziedzictwo kulturowe i przysługujące do niego prawo w odniesieniu do sprawy fresków Schulza, które odkryte po sześćdziesięciu latach wywieziono z Ukrainy do Izraela w roku 2001. Podobne wątpliwości towarzyszą pozostawionym przez Kafkę listom – czy stanowią one własność prywatną czy też powinny trafić do archiwum, tak by każdy miał do nich dostęp?
Franz Kafka i Bruno Schulz – mistrzowie pogranicza przedstawia życie i twórczość dwóch spośród największych pisarzy dwudziestego wieku. Jest okazją do zagłębienia się w zaginiony świat, który w poważnym stopniu zdecydował o kształcie dzisiejszej Europy.
W „tajemnej” przestrzeni tworzonej przez Kafkę i Schulza powstawały arcydzieła. Na wystawie będzie można zobaczyć unikalne fotografie, dokumenty i zaskakujące obrazy i ilustracje, dotychczas nie pokazywane w Szwecji.
Muzeum Żydowskie, Centrum Czeskie i Instytut Polski w Sztokholmie przedstawiają unikalną wystawę, która rzuca nowe światło na okres historii kluczowy dla współczesnej tożsamości europejskiej. Szwecja jest częścią Europy i jako taka była poddana oddziaływaniu kulturalnego fermentu sprzed Zagłady, jak również tych, którzy ocaleli, ratując się ucieczką do Szwecji.
Dla szwedzkiej publiczności Kafka jest ikoną, natomiast Schulz nie jest powszechnie znany. Odkryj ich świat i twórczość pogranicza. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Żydowskiego w Sztokholmie!
Partnerzy: Instytut Polski w Sztokholmie, Centrum Czeskie, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie, Franz Kafka Society,
Podziękowania dla pana Marka Podstolskiego
|
|
